NIEPŁODNOŚĆ
O niepłodności mówimy wtedy, kiedy przy regularnym współżyciu seksualnym 2-3 razy w tygodniu nie stosując żadnych metod antykoncepcji kobieta nie zachodzi w ciążę w ciągu 12 miesięcy. W Polsce leczenie rozpoczyna się po 2 latach.
Niepłodność:
- pierwotna/ kiedy kobieta nigdy nie była w ciąży/
- Wtórna/ kobieta była w ciąży, nie może w nią powtórnie zajść/
- Niemożność donoszenia ciąży/ kolejne ciąże u kobiety kończą się poronieniem, lub porodem przedwczesnym/
Przyczyny niepłodności:
- 35% dotyczy kobiet
- 35% przyczyn dotyczy mężczyzn
- 25% problem niepłodności dotyka obojga partnerów
- 10% przypadków nie możliwe jest ustalenie przyczyny niepłodności.
Przez Światową Organizację Zdrowia Niepłodność została uznana za jednostkę chorobową.
NIEPŁODNOŚĆ KOBIECA
Najczęstsze przyczyny kobiecej niepłodności to: zaburzenia hormonalne i niedrożność jajowodów.
Zaburzenia hormonalne to:
Brak owulacji, lub nieprawidłowy przebieg cyklu.
Za proces prowadzący do owulacji odpowiedzialne są trzy hormony:
- gonadolibryna/GnRH/-wydzielana przez podwzgórze
- FSH-produkowana przez przysadkę
- LH-hormon również produkowany przez przysadkę
Poziom tych hormonów kontrolują estrogeny wydzielane przez pęcherzyk. Podczas owulacji poziom FSH ulega zahamowaniu, a poziom LH ulega podwyższeniu, dzięki temu pęka pęcherzyk Graafa i uwalnia się komórka jajowa gotowa do zapłodnienia.
Objawy zaburzeń jajeczkowania:
- Długie
- nieregularne cykle
- brak miesiączki
- u kobiet u których występują znaczne dolegliwości zespołu napięcia przedmiesiączkowego/ bóle podbrzusza, znacznie obolałe nabrzmiałe piersi, uczucie zmęczenia, depresja.
Podstawowym badaniem przy tego typu zaburzeniach jest badania w surowicy krwi poziomów następujących hormonów: FSH, LH, Estradiol,Prolaktyna w dniach od 2do 5 dnia cyklu miesiączkowego, oraz monitorowanie cyklu owulacji przy pomocy badania usg.
Owulację można stymulować hormonalnie.
Leczenie:
- Humegon, Menogon, Metrodin, Pergonal- hormony te wpływają na wzrost i dojrzewanie komórki jajowej.
- Biogonadyl, Pregnyl- uruchamiają proces owulacji .
Choroby występujące u kobiet mogące wpływać na ich płodność:
- Choroby tarczycy
- układu krążenia
- przewlekłe zapalenie nerek
- cukrzyca
- niedokrwistość
- zaburzenia odżywiania
- czynna grużlica
- choroby układu oddechowego.
Choroby infekcyjne narządów miednicy małej:
- Zapalenie przydatków o różnej etiologii/bakteryjne, rzeżączkowe, choroby przenoszone drogą płciową/
- Związane z zabiegiem usunięcia ciąży
- związane z obecnością wkładki wewnątrzmaciczne
- zrosty pozapalne i po zabiegach operacyjnych.
Czynniki środowiskowe:
- Przewlekły alkoholizm
- palenie papierosów
- ołów
- kadm
- przewlekły
- przewlekły hałas
- leki /morfina i jej pochodne, duże dawki estrogenów i kortykosterydów, leki cytotoksyczne, leki antydepresyjne, środki przeciwbólowe, czy aspiryna/
Zespół policystycznych jajników/PCOS/
Etiologia nieznana. Zwraca się uwagę na obciążenie rodzinne i rolę insuliny i insulino oporność. Cechą charakterystyczną zespołu policystycznych jajników jest hiperandrogenizm/czyli nadmiar hormonów męskich-androgenów/ i związane z nim objawy: nadmierne owłosienie typu męskiego, trądzik, łojotok, łysienie. Otyłość dotyczy około50-70% kobiet.
Endometrioza inna nazwa gruczolistość.
Dotyka kobiet, które miesiączkują. Najczęstsze objawy endometriozy to: obfite, długie, bolesne miesiączki, plamienia między miesiączkami, bóle podczas stosunków, niepłodność, bóle podbrzusza, krew w kale lub moczu.
Hiperprolaktynemia
To zaburzenie hormonalne polega na występowaniu w surowicy krwi stężeń prolaktyny , które przekraczają wartości prawidłowe/ powyżej 20-25ng/ml/.Prolaktyna wpływa na wydzielanie gonadotropin przez przysadkę mózgową/FSH,LH/ Poza tym działając bezpośrednio na gonady, może być przyczyną niewydolności ciałka żółtego, powodując zmniejszenie wydzielania progesteronu u kobiet. Objawy hiperprolaktynemi: mlekotok, osłabione libido, osteoporoza, brak miesiączki, rzadkie miesiączkowanie.
NIEPŁODNOŚĆ MĘSKA
Czynniki ryzyka:
- siedzący tryb życia
- brak ruchu
- zła dieta/mężczyznom którzy mają problem z płodnością zaleca się dietę bogatą w selen i cynk/
- nadmiar alkoholu
- szkodliwe warunki pracy/wysokie temperatury, metale ciężkie, promieniowanie elektromagnetyczne/
- gorące kąpiele
- sauna
Czynniki, które korzystnie wpływają na płodność:
- wypoczynek
- ruch
- dieta niskotłuszczowa /bogata w owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste/
- witamina C /poprawia żywotność i przeżywalność plemników/
- witamina E /poprawia płodność mężczyzn/
Przyczyny niepłodności męskiej:
Choroby ogólnoustrojowe:
cukrzyca, choroby układu krążenia, choroby tarczycy, choroby wątroby, przewlekłe zapalenie nerek, hiperprolaktynemia.
Choroby jąder:
Żylaki powrózka nasiennego, wodniak jądra, nowotwory jąder, uszkodzenie jader w przebiegu chorób nowotworowych, urazy jąder, niedoczynność idiopatyczna
Zaburzenia w rozwoju plemników:
Brak ruchliwości plemników, nieprawidłowa ruchliwość plemników, nieprawidłowa budowa plemników, obniżona liczba plemników w nasieniu,
Inne przyczyny:
Zapalenia gruczołu krokowego, ejakulacja wsteczna, spodziectwo, impotencja
Podstawowym badaniem w przypadku niepłodności męskiej jest ogólna ocena nasienia, obejmuje ona makroskopową i mikroskopową ocenę plemników. Badanie przeprowadzane jest w oparciu o zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia WHO, zawiera normy prawidłowego nasienia i standardy postępowania laboratoryjnego.
Oto następujące normy nasienia zgodnie z zaleceniami WHO:
- Objętość ejakulatu > 1,5ml
- Odczyn pH 7,2 - 7,8
- Upłynnienie 15 - 60min
- Liczba plemników w 1 ml nasienia > 15mln
- Liczba całkowitych plemników ejakulacie >39mln
- Ruchliwość: plemniki o ruchu progresywnym > 32%, plemniki o ruchu progresywnym i nieprogresywnym > 40%
- Morfologia > 4%
- Żywotność > 58%
- Leukocyty < 1mln